Παυλώφ Ιβάν Πέτροβιτς (1849- 1936)

Μεγάλος Ρώσος φυσιολόγος και ιατρός (1849- 1936). Υπηρέτησε ως ιατρός στη στρατιωτική ακαδημία της Πετρούπολης. Για δύο χρόνια (1884-1886) εργάστηκε στη Γερμανία κοντά στους γνωστούς φυσιολόγους Χάιντενχαϊν και Λούντβιχ. Απ' το 1889 ασχολήθηκε με τις μελέτες του πάνω στην πέψη. Το 1890 διορίστηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τομσκ και της Πετρούπολης.

Pavlov (1900): Κλασική εξαρτημένη μάθηση. Κύριες έννοιες: Ενδυνάμωση – απόσβεση, αυθόρμητη επαναφορά, γενίκευση ερεθισμάτων, πειραματική νεύρωση, εξαρτημένα ανακλαστικά δεύτερης και τρίτης τάξης. Έκανε το πείραμα με το σκύλο. Πηγή

Η θεωρία του Pavlov για τη μάθηση βασίστηκε σε πειράματα που πραγματοποίησε με έναν σκύλο. Κατά τη διάρκεια των πειραμάτων ο Pavlov διαπίστωσε ότι ο σκύλος παρουσίαζε έκκριση σιέλου όχι μόνο στη θέα της τροφής που ήταν μια φυσική αυτόματη αντίδραση του ζώου αλλά και στα βήματα του φύλακα που έφερνε την τροφή και που ουσιαστικά ήταν ένα ουδέτερο και άσχετο ερέθισμα.

Αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν τον Pavlov (εξαρτημένη μάθηση) στο συμπέρασμα ότι μάθηση έχουμε όταν καταφέρουμε να συνεξαρτήσουμε κάποιο ουδέτερο ερέθισμα με κάποια αντίδραση. Αυτή η αντίδραση μπορεί να προκαλείται από κάποιο φυσικό ερέθισμα αρχικά. Αντίθετα το ουδέτερο ερέθισμα αρχικά δεν επιφέρει αυτή την αντίδραση. Μετά τη συνεξάρτηση, δηλαδή την τοποχρονική συνάφεια ουδετέρου και φυσικού ερεθίσματος καθώς και της αντίδρασης, επιτυγχάνεται η εμφάνιση της φυσικής αντίδρασης με τη διέγερση που προκαλούσε το ουδέτερο αρχικά ερέθισμα.

 

Μια ανθρώπινη συμπεριφορά μαθαίνεται ή απομαθαίνεται μηχανιστικά, ανακλαστικά με τη σύνδεση η αποσύνδεση της από το ερέθισμα που την προκαλεί. Οι αλλαγές που συμβαίνουν στον άνθρωπο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά της μάθησης. Η μάθηση είναι μια αυτόματη σύζευξη (σύνδεση, συσχέτιση) παλιών αντιδράσεων του οργανισμού με νέα ερεθίσματα.

Ο Ρώσος φυσιολόγος Ivan Pavlov ερεύνησε τα αντανακλαστικά που αποκτώνται με τη μάθηση (επίκτητα) και δημιουργούνται με αυτόματο τρόπο μέσω κάποιας μαθησιακής διαδικασίας. Τα πειράματα του έγιναν με ζώα, και το πιο χαρακτηριστικό είναι το πείραμα με το σκύλο

Ο σκύλος όταν βλέπει την τροφή του (Ανεξάρτητο Ερέθισμα) εκκρίνει σάλιο (Ανεξάρτητη Αντίδραση). Αν κάθε παρέχεται τροφή, ακούγεται ταυτόχρονα ένα κουδούνι (Εξαρτημένο Ερέθισμα), μετά από ορισμένες επαναλήψεις αυτού του περιστατικού, ο σκύλος μαθαίνει να εκκρίνει σάλιο ακούγοντας απλώς τον ήχο του κουδουνιού (Εξαρτημένη Αντίδραση), χωρίς να εμφανίζεται τροφή. Με αυτόν τον τρόπο ο σκύλος μαθαίνει να εκδηλώνει μια παλιά συμπεριφορά (έκκριση σάλιου) σ' ένα νέο ερέθισμα (ήχος κουδουνιού).

Με την ενδυνάμωση, ενίσχυση (τοποχρονική σύζευξη) και την επανάληψη, εδραιώνεται η μάθηση, με την απόσβεση "απομαθαίνεται" κάτι.

Στο πλαίσιο αυτής της θεωρίας η μάθηση είναι παθητική και δίνει περισσότερη σημασία στο ερέθισμα παρά στην αντίδραση. 


Πηγή: Ε. Ελληνιάδου, Ζ. Κλεφτάκη, Ν. Μπαλκίζας (2008). Η Συμβολή των Παιδαγωγικών Προσεγγίσεων στην Κατανόηση του Φαινομένου της Μάθησης.

 Η προσφορά του Παυλώφ στον τομέα της επιστήμης υπήρξε τεράστια. Εισήγαγε την πειραματική μέθοδο στην επιστήμη της φυσιολογίας. Υποστήριξε ότι το Νευρικό Σύστημα επιδρά στην πέψη, που εκφράζει τις στενές σχέσεις μεταξύ των ζωντανών οργανισμών και του περιβάλλοντος. Για όλες τις εργασίες και τις μελέτες του αυτές, ο Παυλώφ τιμήθηκε το 1904 με το βραβείο Νόμπελ της φυσιολογίας και της ιατρικής. Η σημαντικότερη ανακάλυψη, που την ανακοίνωσε στο Διεθνές Ιατρικό Συνέδριο της Μαδρίτης, αναφέρεται στο έργο του "Η πειραματική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία επί των ζώων". Στην εργασία του αυτή περιγράφει τα εξαρτημένα ή συμβατικά αντανακλαστικά, σε αντιπαράθεση με τα μη εξαρτημένα αντανακλαστικά.

 Οι έρευνές του πάνω στο πείραμα με το σκύλο τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει αντανακλαστική δράση στη λειτουργία του εγκεφάλου την οποία θεωρούσε ως ένα ένα μέσο προσαρμογής των έμβιων όντων στο περιβάλλον τους. 
Ο Παυλώφ, στο έργο του "Οι φυσικές επιστήμες και ο εγκέφαλος" (1909), καθόρισε το νόμο που διέπει τις διαδικασίες των ερεθισμών του εγκεφαλικού φλοιού κι υποστήριξε ότι μερικά εξαρτημένα αντανακλαστικά που είναι επίκτητα, μπορούν να μετατραπούν σε μη εξαρτημένα, δηλ. σε κληρονομικά.

Στο έργο του "Δεδομένα επί της φυσιολογίας του ύπνου", ερμηνεύει τον ύπνο, την ύπνωση, την υστερία και δείχνει ότι υπάρχει ενότητα ανάμεσα στη φυσιολογική (σωματική) και ψυχολογική λειτουργία του οργανισμού.

Τα υλιστικά αυτά συμπεράσματα του Παυλώφ βοήθησαν στις παραπάνω έρευνες της επιστήμης και στη θεραπεία των νευρώσεων, των ψυχώσεων, της υστερίας και βρήκαν πρακτική εφαρμογή στον ανώδυνο τοκετό και αλλού.

 Πηγή: http://www.livepedia.gr/index.php?title=Παυλώφ_Ιβάν_Πέτροβιτς

Γενικά ο Παβλόφ παρόλο που αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό την νεαρή για την εποχή του επιστήμη της ψυχολογίας, θεωρούσε πως η θεωρία των εξαρτημένων ανακλαστικών θα μπορούσε να ερμηνεύσει την ψυχωσική συμπεριφορά. Από αυτή την άποψή οι ιδέες του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη συμπεριφοριστική θεωρία της ψυχολογίας, την οποία εισήγαγε ο Τζον Γουότσον το 1913^[1].

Το αρχικό ενδιαφέρον του Παβλόφ ήταν η θεολογία, καθώς ο πατέρας του ήταν εφημέριος του χωριού. Στην πορεία της ζωής του ωστόσο διαπίστωσε ότι ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη χημεία και τη φυσιολογία. 
Σπούδασε καταρχήν στο πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης στην Αυτοκρατορική Ιατρική Ακαδημία και έκανε τις μεταδιδακτορικές σπουδές του στη Γερμανία. Επιστρέφοντας στη Ρωσία εργάστηκε στο Εργαστήριο Μπότκιν της Πετρούπολης και αργότερα ανέλαβε την έδρα της Φυσιολογίας στην Αυτοκρατορική Ιατρική Ακαδημία.

Ο Παβλόφ αν και αναδείχθηκε ως επιστήμονας υπό το τσαρικό καθεστώς, παρέμεινε στη χώρα του μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης το 1917 και παρότι διαφώνησε ευθέως με τις μαζικές διώξεις και εκτελέσεις, ακόμη και διαμαρτυρόμενος εγγράφως στον Στάλιν ή αρνούμενος στον Μπουχάριν την είσοδό του στο εργαστήριό του^[2], συνέχισε τις έρευνές του χρηματοδοτούμενες ανελλιπώς από το κομμουνιστικό καθεστώς έως την ηλικία των 87 ετών, καθώς εργαζόταν κυριολεκτικά ως το τέλος της ζωής του.

Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/Ιβάν_Παβλόφ